ΠΑΙΔΙ, ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΠΕΝΘΟΣ

Το πένθος όπως και ο θάνατος είναι συνυφασμένος με την ίδια μας την ζωή, έτσι όπως την βιώνουμε ως ξεχωριστές οντότητες, μέσα από τις στενές διαπροσωπικές μας σχέσεις , μέσα από τον τρόπο που λειτουργούμε σε ένα ευρύτερο σύστημα αξιών και πεποιθήσεων. Στην σύγχρονη κοινωνία ο θάνατος βρίσκεται εξόριστος και καμουφλαρισμένος. Στην σημερινή εξελιγμένη τεχνολογικά και επιστημονικά κοινωνία έχουμε βρει τρόπους, φάρμακα και θεραπείες για να θωρακίζουμε και να θεραπεύουμε το ανθρώπινο σώμα από την ασθένεια. Η νόηση μας έχει προχωρήσει στα να θωρακιζόμαστε απέναντι στην ευαλωτότητα μας, χωρίς να μπορούμε να καταργήσουμε την φθορά. Αυτό που γίνεται όλο και πιο δύσκολο είναι το να συνοδεύσουμε κάποιον στο τέλος της ζωής του όταν όλες μας οι εκκλήσεις, οι παρεμβάσεις και οι προσπάθειες έχουν πλέον εξαντληθεί. Στο βιβλίο Αγαπητέ Θεέ του Έρικ Εμανουέλ Σμιτ, περιγράφεται η επιθανάτια εμπειρία ενός παιδιού και οι τελευταίες μέρες της ζωής του στο νοσοκομείο. Οι γονείς του στέκονται αμήχανοι και μουδιασμένοι από τον πόνο τους μπροστά στο παιδί. Αποφεύγουν την πραγματικότητα, κάθε τους επαφή διστακτική και φοβισμένη. Ο αυθορμητισμός , η τρυφερότητα ακόμα και ο θυμός και η θλίψη συνθλίβονται . Τελικά με την βοήθεια μιας νοσοκόμας ο μικρός ήρωας του βιβλίου αποφασίζει να συμπυκνώσει τα χρόνια της ζωής που θα ήθελε να ζήσει μέσα στις ημέρες που του απομένουν και περνά με έναν ευφάνταστο και συγκινητικό τρόπο όλα τα στάδια μιας πορείας μέσα στον χρόνο. Την εφηβεία, την ενηλικίωση, την δημιουργία ουσιωδών και συντροφικών σχέσεων, την κατανόηση και την διαφορετικότητα, την συμπόνια και το χιούμορ και τελικά τα γηρατειά και την αποδοχή του θανάτου.
Όταν ένα παιδί πάσχει από μία χρόνια νόσο απειλητική για την ίδια του την ύπαρξη, η σιωπή έρχεται  να υποκαταστήσει το κενό του λόγου, το προσωπείο το ίδιο το πρόσωπο. Η σιωπή από τους άλλους, τους γονείς, το ευρύτερο οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον ακόμα και από τους φροντιστές υγείας του παιδιού, προαναγγέλλουν την οριστική σιωπή του θανάτου. Πώς να σκέφτεται ένα παιδί άραγε για τον θάνατο; Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε μία σειρά από παράγοντες όπως την ηλικία του και το γνωστικό του επίπεδο, την ικανότητα να συλλαμβάνει αφαιρετικές έννοιες και να αντιλαμβάνεται την διαφορά ανάμεσα στο μόνιμο και το εφήμερο, το έμψυχο και το άψυχο, την συνείδηση της ατομικής του ύπαρξης και τον διαχωρισμό του από τους άλλους. Πώς μιλάς σε ένα παιδί για την φθορά και τον θάνατο; Οι ενήλικοι θεωρούν πως ένα παιδί ειδικά στα πρώτα χρόνια της ζωής του δεν έχει την ικανότητα να συλλάβει σε γνωστικό επίπεδο αυτό που του συμβαίνει. .Συνήθως μπροστά στην ανάγκη τους να προστατεύσουν και να προστατευτούν από τον πόνο της απώλειας, αποφεύγουν να μιλούν μαζί του για την ασθένεια, αποκρύπτουν πληροφορίες, καλύπτονται πίσω από το φαινομενικά προστατευτικό αλλά ουσιαστικά εύθραυστο μανδύα των επιστημονικών εξηγήσεων, των ιατρικών μετρήσεων και επεμβάσεων, των δυσανάγνωστων ονομάτων. Το πάσχον σώμα του παιδιού γίνεται επίκεντρο σύγκρουσης γύρω από την ζωή και τον θάνατο με τις προσδοκίες, τις ελπίδες αλλά και τις ενοχές να έχουν τον δικό τους ρόλο. Το παιδί βιώνει ένα έντονο άγχος για την ύπαρξη του. Ο σωματικός πόνος υπάρχει όπως και η συναισθηματική του σύγχυση. Η ασθένεια μπορεί να γίνει αντιληπτή ως τιμωρία, ως απειλή για την άρση της αγάπης των γονιών. Ποιες είναι οι αναπαραστάσεις και οι εσωτερικές εικόνες των παιδιών για τον θάνατο; Άραγε διαφέρουν τόσο πολύ από τις δικές μας; Ναι μπορούμε να μιλήσουμε για αυτόν αναλύοντας επιστημονικές, φιλοσοφικές, κοινωνιολογικές και ανθρωπολογικές παραμέτρους. Ποια ήταν  η δική σας πρώτη επαφή με τον θάνατο; Τι εικόνες, εντυπώσεις και μνήμες μπορείτε να επαναφέρετε από τότε; Υπήρξε κάποιος που να άκουσε τις ερωτήσεις σας; Να μοιράστηκε μαζί σας τα πρωτόγνωρα αισθήματα που σας γεννήθηκαν; Βοηθήστε το παιδί να καταλάβει ότι είναι ελεύθερο να σας κάνει ερωτήσεις. Ότι μπορεί να εκφράσει τον φόβο, τον θυμό, την απελπισία και το άγχος του και την περιέργεια του.
‘Το παιδί που δεν μιλά, δεν γνωρίζει τον θάνατο, γνωρίζει την απουσία’, Guite Guerin.
Για περισσότερες πληροφορίες για Ψυχολόγους επισκευθείτε το www.ygeia.com.gr